ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਕਲਸੀ ਤਰਖਾਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਜਨਮ ਲੈਕੇ ਸਿੰਘ ਸਜੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਰਾਜਪੂਤ ਘਰਾਣੇ ਵਿਚ ਜਨਮ ਲੈਕੇ ਸਿੰਘ ਸਜੇ, ਪਿੰਡ ਬੁੱਢਾ ਜੌਹਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿਖੇ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ 11 ਅਗਸਤ 1740 ਈ: ਨੂੰ ਜਥੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਕੋਲ, ਇੱਕ ਨੇਜੇ ਤੇ ਟੰਗੇ ਹੋਏ, ਮੱਸੇ ਰੰਗੜ ਦੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਸਿਰ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ। ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਪਿੰਡ ਮਾੜੀ ਕੰਬੋਕੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੀਰਾਂ ਕੋਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਬਹਾਦਰ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ 1740 ਵਿਚ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਕ ਦੁਸ਼ਟ ਆਦਮੀ, ਜਾਲਮ ਕਾਤਲ ਨਿਰਦਈ ਬਲਾਤਕਾਰੀ ਮੱਸਾ ਰੰਗੜ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਡਕੇ ਲੈ ਆਏ ਸਨ।
ਜ਼ਕਰੀਆ ਖ਼ਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ, ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੁੱਰਾਨੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਫੜਨ ਜਾਂ ਮਾਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਲੁੱਟਣਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੁਕਮਾਂ ਨੇ ਕਈ ਲਾਲਚੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੱਦਾਰ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਰਕਾਰੀ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਸਿਰ ਦੇ ਗੱਡੇ ਭਰਕੇ ਲਹੋਰ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜੀਠਾ ਦੇ ਹਰਭਗਤ ਨਿਰੰਜਨਿਆ ਚੌਧਰੀ (ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ) ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਨੋਸ਼ੈਰਾ ਪੰਨੂੰ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਅਤੇ ਮੰਡਾਲੀ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਮੱਸਾ ਰੰਗੜ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿਚੋਂ, ਮੱਸਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬਦਨਾਮ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਰਕਲ ਦਾ ਇੰਚਾਰਜ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਨ੍ਰਿਤ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰ ਨਚਾਇਆ ਤਮਾਕੂਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਚੌਕੀਦਾਰ ਤਾਇਨਾਤ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਬੀਕਾਨੇਰ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਲਾਏ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਹੋਏ। ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾ ਕੇ ਬੇਅਦਬੀ ਰੋਕਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੋਟੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਥੈਲੇ ਵਿਚ ਸਿੱਕਿਆਂ ਵਾਂਗ ਭਰ ਲਿਆ। “ਸਿੱਕੇ”ਛੋਟੇ ਥੈਲੇ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਸਿੱਖ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਮਾਲੀਆ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਸਤਰ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਕੁਲੈਕਟਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਚਾਰਜ ਵਿੱਚ ਮਾਲੀਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਜਮ?ਹਾ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜੋ ਉਗਰਾਹੀ ਲਾਹੌਰ ਭੇਜਦੇ ਸਨ। ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਵੱਖ ਵੱਖ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੌਕੀਦਾਰ ਨੂੰ “ਸਿੱਕੇ ਦੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ” ਦੱਸਕੇ ਮਨਾ ਲਿਆ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਾਲੀਆ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ ਤੇ ਪੈਸੇ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਚੌਧਰੀ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਤਾਂ ਦੁਸ਼ਟ ਮੱਸੇ ਅੱਗੇ ਥੈਲੇ ਰੱਖੇ ਗਏ, ਜੋ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਚੂਰ ਸੀ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਨਾਚ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੈਗਾਂ ਵਿਚਲੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਲਈ ਝੁਕਿਆ ਤਾਂ ਇਕ ਤਲਵਾਰ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿੱਗ ਪਈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਨੂੰ ਸਿਖਾਂ ਨੇ ਚੁੱਕ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਘੋੜਿਆਂ ਤੇ ਸਵਾਰ ਸਿੱਖ ਫੁਰਤੀ ਨਾਲ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਦਲੇਰੀ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਇੰਨੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕੀਤਾ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਦਲੇਰੀ ਦੇ ਚਰਚੇ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।
ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਨਵਾਬ ਬਹੁਤ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਤੋਂ ਸਖਤ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ 1745 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਗੱਦਾਰ ਨੇ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਤਲਾਹ ਦੇਕੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਏ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤਿੱਖੇ ਦੰਦਾਂ (ਚਰਖੜੀ) ਨਾਲ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਪਹੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਚੀਰਕੇ ਵਡਕੇ ਉਸ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਰਾਪਤ ਕਰ ਗਏ।
ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1753 ਵਿਚ ਰਾਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਮੁਗਲ ਫੌਜ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਦਿੱਤੀ।
ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਲੇਰ ਕਾਰਜ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ ਕਿੰਨੇ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਚੁਸਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
