ਮੈਂ, ਅਮਿਤਾ ਮਾਰਵਾਹ, ਇੱਕ ਯੋਗਾ ਸਿਖਿਅਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਝੁੱਗੀ-ਝੌਂਪੜੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਯੋਗਾ ਕਲਾਸਾਂ ਕਰਦੀ ਹਾਂ, ਸਾਡੀ NGO AMAT ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਮੁਫਤ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ – ਕਥਕ, ਯੋਗਾ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ! ਅੱਜ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਦੋਸਤ ਸਾਕਸ਼ੀ ਗਾਰੋਲਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਦੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਯੋਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਹਰ ਕੋਈ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਬਣਨ ਲਈ ਦੌੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਾਰਨ ਮਨ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇੰਨੀ ਵਿਅਸਤ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਸਕਦਾ। ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਲਦੀ ਉੱਠੋ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਓ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੇਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ/ਯੋਗਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3-4 ਘੰਟੇ ਦਾ ਅੰਤਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਪੀਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 45 ਮਿੰਟ ਦਾ ਅੰਤਰਾਲ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੀ ਚਟਾਈ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਗਾਰਡਨ ‘ਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬੇਜੋੜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਸਾਹ ‘ਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਓਮ ਦਾ ਜਾਪ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਨੂੰ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਨਾ ਕਰੋ, ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਲਓ । ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਢੰਗ ਹੈ ਜੋ ਪੁਰਾਣੇ ਰਿਸ਼ੀ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਰਦੀਆਂ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਸਤਰਿਕਾ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 30 ਮਿੰਟ ਸੈਰ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਦੁੱਗਣੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਜੋ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਲੋੜ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਗਾਇਤਰੀ ਮੰਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਿਆ ਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ 16 ਆਸਣ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਮੈਂ 30 ਮਿੰਟ ਸੈਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਿਆ ਯੋਗਾ , ਫਿਰ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਅਤੇ ਧਿਆਨ, ਹਰ ਰੋਜ਼, ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਕਰਦੀ ਹਾਂ! ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਕਿ ਪ੍ਰਗਿਆ ਯੋਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਇੱਕ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਹਾਂ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਲੱਮ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਰੁਟੀਨ ਨਾਲ, ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਊਰਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਮੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਰਵਾਈਕਲ ਜਾਂ ਪਾਚਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਗੋਡਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਰੁਟੀਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 40 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਮਲ ਆਸਣ ਅਤੇ ਉਸਤਾ ਆਸਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਯੋਗ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨਤੀਜੇ ਵੇਖੋਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ, ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
— ਅਮਿਤਾ ਮਾਰਵਾਹ
